László Krasznahorkai laureatem Literackiej Nagrody Nobla 2025

Krasznahorkai urodził się w 1954 roku w niewielkim miasteczku Gyula na południowym wschodzie Węgier, niedaleko granicy z Rumunią. To właśnie podobna odległa, prowincjonalna sceneria stała się tłem jego debiutanckiej powieści „Szatańskie tango”, opublikowanej w 1985 roku i uznanej za sensację literacką w ojczyźnie autora. Książka ukazuje losy grupy zubożałych mieszkańców opuszczonego gospodarstwa rolnego w okresie poprzedzającym upadek komunizmu. W atmosferze ciszy i oczekiwania pojawiają się niespodziewanie Irimiás i Petrina – postacie uważane dotąd za zmarłe. Ich obecność dla mieszkańców może oznaczać zarówno nadzieję, jak i sąd ostateczny. W 1994 roku dzieło zostało przeniesione na ekran przez reżysera Béla Tarra.

Amerykańska krytyczka Susan Sontag określiła Krasznahorkaia mianem „mistrza apokalipsy współczesnej literatury”. Opinia ta ugruntowała się po publikacji jego drugiej książki „Melancholia sprzeciwu” z 1989 roku. W tej rozgrywającej się w małym miasteczku w Karpatach historii, początkowa atmosfera niepokoju prowadzi do całkowitego stanu zagrożenia. W centrum wydarzeń znajduje się przyjazd wędrownego cyrku z makabryczną atrakcją – cielskiem ogromnego wieloryba. To widmo, tajemnicze i złowieszcze, uruchamia lawinę sił, które prowadzą do przemocy, wandalizmu i poczucia nadciągającego przewrotu. Krasznahorkai, posługując się onirycznymi scenami i groteskowymi postaciami, mistrzowsko ukazuje brutalne starcie porządku i chaosu, przed którego skutkami nikt nie może się uchronić.

W powieści „Wojna i wojna” z 1999 roku („War & War”) autor wychodzi poza granice Węgier, by śledzić losy skromnego archiwisty Korina. Ten, u kresu życia, decyduje się na podróż z peryferii Budapesztu do Nowego Jorku, pragnąc choć na chwilę znaleźć się w samym centrum świata. Odkrywszy w archiwach starożytny epos o powracających wojownikach, postanawia uczynić go znanym ludzkości. W tej książce język Krasznahorkaia rozwija się w stronę charakterystycznych, długich i wijących się zdań, niemal pozbawionych kropek, które stały się jego znakiem rozpoznawczym.

Przyznanie Nagrody Nobla László Krasznahorkaiowi to wyróżnienie dla twórczości niezwykle wymagającej, a jednocześnie głęboko wizjonerskiej. Jego literatura, przepełniona niepokojem i poczuciem nadciągającej katastrofy, ukazuje, że nawet w świecie pełnym lęku i zagłady sztuka może być źródłem nadziei i siły.

Lubelskie Targi Książki odbędą się w dniach 28-30 listopada 2025 na terenie Targów Lublin. Bilety na to wydarzenie są już dostępne w sprzedaży.